Μουσική Δημιουργία και Πράξη στη Νεώτερη Ελλάδα»: Πρακτικά Συνεδρίου
Η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας και το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του ΤΜΣ του Ιονίου Πανεπιστημίου ανακοινώνουν την κυκλοφορία της όγδοης επιστημονικής έκδοσης του Μουσείου Μουσικής «Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος». Πρόκειται για τα Πρακτικά του Συνεδρίου που συνδιοργάνωσε η Φιλαρμονική με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο το 2022 τιμώντας τα 150 έτη από την εκδημία του μουσουργού και παιδαγωγού, Νικόλαου Μάντζαρου, πρώτου και Ισόβιου Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Φιλαρμονικής.
Πράγματι, το 2022 συμπληρώθηκαν 150 έτη από το θάνατο Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου (1795-1872), ενός προσώπου που μέσω των δραστηριοτήτων του επηρέασε, άμεσα και έμμεσα, τη μουσική δημιουργία και κατάρτιση του Νεώτερου Ελληνισμού. Στον Μάντζαρο οφείλεται αφενός η δημιουργία του πλέον συγκροτημένου έως τότε σώματος μουσικών συνθέσεων από νεοέλληνα μουσουργό, και αφετέρου η συστηματική κατάρτιση μουσικοδιδασκάλων και συνθετών, πολλοί από τους οποίους όρισαν τη μουσική της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα. Προνομιακός χώρος διεύρυνσης της εκπαιδευτικής δράσης του Μάντζαρου υπήρξε η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας ("Παλαιά"), της οποίας ο συνθέτης χρημάτισε Καλλιτεχνικός Διευθυντής από το 1841 έως τον θάνατό του το 1872. Μάλιστα, στο πλαίσιο της Παλαιάς Φιλαρμονικής δημιουργήθηκε από τον Μάντζαρο και η πρώτη οργανωμένη τάξη μουσικής σύνθεσης στον ελληνικό χώρο.
Το 2022, όμως, συνέπεσε και με τις ανατροπές που έφερε στη μουσική δημιουργία και πράξη η πανδημία COVID-19, καθώς και με τους προβληματισμούς που τίθενται και θα συνεχίζουν να τίθενται σε σχέση με τη μουσική στη χώρα μας κατά τη μετά-COVID περίοδο. Αν μη τι άλλο, οι συμβατικοί τρόποι μουσικής δράσης δοκιμάζονται, ο επαναπροσδιορισμός του πλαισίου της μουσικής κατάρτισης φαίνεται όσο ποτέ επιβεβλημένος, ενώ νέοι τρόποι ενασχόλησης με τη μουσική δημιουργία και πράξη ήρθαν είτε να αναπτύξουν είτε να υποκαταστήσουν είτε να αντικαταστήσουν τους ήδη δοκιμασμένους.
Με τα παραπάνω δύο σημεια αναφοράς (Μάντζαρος και μετά-COVID εποχή) το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας συνδιοργάνωσαν στην Κέρκυρα το συνέδριο με τίτλο «Μουσική Δημιουργία και Πράξη στη Νεώτερη Ελλάδα» (8-10 Απριλίου 2022), το οποίο συγκέντρωσε τριάντα και πλέον εξειδικευμένους ομιλητές που προσέγγισαν τις θεματικές του συνεδρίου τόσο από ιστορικής απόψεως (κινούμενοι σε ευρύτατο χρονικό και χωρικό πλαίσιο), όσο και μέσα από τους προβληματισμούς και τα ζητήματα που ήρθαν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης, αλλά και μετά από αυτήν. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στην Κέρκυρα ακριβώς τις μέρες συμπλήρωσης 150 ετών από την εκδημία του συνθέτη. Παραλλήλως ήταν ένα από τα πρώτα επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα που επιχείρησαν να θέσουν έναν ψύχραιμο προβληματισμό για τη θέση της μουσικής κατά την περίοδο της πανδημίας και, κυρίως, κατά την μετα-πανδημική εποχή.
Η συντριπτική πλειονότητα των ανακοινώσεων του συνεδρίου δημοσιεύονται στη νέα, όγδοη κατά σειρά, έκδοση της Παλαιάς Φιλαρμονικής εκτάσεως 306 σελίδων. Διατίθεται αποκλειστικά από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας (Νικηφόρου Θεοτόκη 10), πρωί (9:30-13:30) και απόγευμα (17:30-19:30). Οι ενδιαφερόμενοι που διαμένουν εκτός Κερκύρας μπορούν να επικοινωνούν σχετικά μέσω email στο info@fek.gr.
Τα Περιεχόμενα του τόμου ανά θεματικές ενότητες είναι:
1) Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος
Δημήτρης Μπρόβας. Νεότερες ενδείξεις για τις πιθανές πηγές της αρμονικής θεωρίας του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μαντζαρού
Λητώ Αλεξάκη. Οι σχέσεις Διονυσίου Σολωμού και Νικόλαου Μάντζαρου όπως διαφαίνονται από την προσωπική τους αλληλογραφία και η ανάδειξη του δημοτικού τραγουδιού ως πηγή δημιουργίας και των δύο ανδρών
Κώστας Καρδάμης. «Σχέδιασέ το όπως θες» ή Απεικονίζοντας τον Νικόλαο Χαλικιόπουλο Μάντζαρο μέσα από τα παραμορφωτικά κάτοπτρα του 19ου αιώνα
2) Πρόσωπα και Θεσμοί
Πηνελόπη Αβούρη. «Νέος» Φιλαρμονικός Σύλλογος Ζακύνθου: Ο διευθυντής της ορχήστρας Γεώργιος Δομενεγίνης
Διονύσης Φλεμοτόμος. «Η Φιλαρμονική μας είναι και απέμεινεν η μόνη διασκέδασις εις τον τόπον μας». Μουσικές ανάσες στην πολλαπλά δύσκολη Γαλλική Κατοχή της Ζακύνθου
Γιώργος Ζούμπος. Ευθύμιος Καβαλιεράτος: Κέρκυρα-Αθήνα-Βιέννη-Αθήνα-Κέρκυρα
Σπύρος Τσιλιμπάρης. Η λαϊκή μουσική παράδοση των χωριών της Λευκίμμης Κέρκυρας
Βασιλική Παπαχατζοπούλου. Η συμβολή του «Μουσικού και Δραματικού Συλλόγου Αθηνών» στη διάδοση εθνικής μουσικής συνείδησης μέσα από τη συμμετοχή και τη δραστηριοποίηση γυναικών κατά την πρώτη δεκαετία ίδρυσης του
Λοΐζος Παναγή. Η δράση του Μανώλη Καλομοίρη στην Κύπρο: Μια πρώτη προσέγγιση.
Άννα Μεσαναγρενού. Η μουσική εκπαίδευση στη Ρόδο στις αρχές του 20ού αιώνα
Γεωργία Κονδύλη. Οι παραστάσεις οπερέττας στην κοσμοπολίτισσα Σμύρνη μέχρι την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα
Χρύσα Σκαρλάτου. Η «Ορχήστρα του σταθμού» στη γερμανοκρατούμενη Θεσσαλονίκη (1941-1944)
3) Μουσική Δημιουργία
Μαγδαληνή Καλοπανά. Η Κασσιανή του Νικόλαου Χαλικιόπουλου-Μάντζαρου. Εκλεκτικές συγγένειες με έργα της έντεχνης ελληνικής μουσικής.
Παναγιώτης Αποστόλου. Η συνθετική σκέψη και το εξωμουσικό στοιχείο στις συμφωνίες του Άλκη Παναγιωτόπουλου
Απόστολος Παληός. Η πιανιστική γραφή του Γιώργου Σισιλιάνου μέσα από τα έργα του για ένα και δύο πιάνα
Μαρία Ντούρου. Ο Γιάννης Α. Παπαϊωάννου και ο Νίκος Αστρινίδης μελοποιούν Ιωάννη Π. Κουτσοχέρα
Καμπάνης Σαμαράς. “Ύμνος εις την Ελευθερίαν”. Η μουσική και ποιητική αξία σχετικά με την εμβληματικότητα του έργου μέσα από την τέχνη της ενορχήστρωσης του Άλκη Μπαλτά
4) Στη μετά-COVID εποχή
Σπύρος Ρουβάς. Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος»: Λειτουργία κατά την περίοδο της πανδημίας. Μια πρώτη αποτίμηση και κάποιες σκέψεις για την μετά–COVID εποχή
Ζωή Διονυσίου, Κατερίνα Αδαμοπούλου. Προς ένα πλαίσιο «ανοικτών προσεγγίσεων» για την παιδαγωγική αξιοποίηση του αυτοσχεδιασμού στη διδασκαλία-μάθηση της μουσικής
Αλεξάνδρα Μπαλάντινα. Το ταξίδι της εθνογραφίας στην μετά-COVID εποχή: Τάσεις και μετασχηματισμοί στην εθνομουσικολογία πριν και μετά την πανδημία
Θεόφιλος Σωτηριάδης. Ελληνική Βιβλιοθήκη Σαξοφώνου στο διαδίκτυο
