Είναι μεγάλη και βαριά η απώλεια του αγαπημένου μας Επίτιμου Διδάκτορα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου, μουσικολόγου και μουσικοκριτικού Γιώργου Λεωτσάκου, ιδιαίτερα για όλους εμάς που τον γνωρίσαμε και συναναστραφήκαμε μαζί του.
Ο Γιώργος Λεωτσάκος υπήρξε ένας διακεκριμένος μουσικολόγος και μουσικοκριτικός στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η συνεισφορά του στην έρευνα της νεοελληνικής μουσικής για πολλές δεκαετίες, με πρωτοποριακά και ουσιαστικά ευρήματα, είναι ανεκτίμητη. Χωρίς υπερβολές, η ιστορία της νεοελληνικής μουσικής θα παρουσίαζε μεγάλα κενά αν ο σημαντικός αυτός μουσικολόγος δεν είχε αφιερωθεί «ψυχή τε και σώματι» στην έρευνα και την αξιολόγησή της.
Το προσωπικό στίγμα του Γιώργου Λεωτσάκου στη γραφή της ιστορίας της νεοελληνικής λόγιας μουσικής είναι απόρροια μιας αξιολογότατης επιστημονικής σκέψης αλλά και, συνάμα, μιας έντονης προσωπικής σχέσης με τα νεοελληνικά μουσικά δρώμενα. Είναι μια μοναδική αλλά και πολύ μοναχική πορεία ενός ερευνητή σε μια δύσκολη εποχή για το είδος αυτό της μουσικής στην Ελλάδα –το οποίο κάθε άλλο παρά έτυχε θετικής αποδοχής και υποστήριξης στο γενικότερο πολιτιστικό περιβάλλον της χώρας μας–. Την προβληματική περιθωριοποίηση αυτού του είδους έκφρασης στην Ελλάδα ο Γιώργος Λεωτσάκος έδωσε μάχες με την πένα του για να την άρει. Χάρη σε αυτές τις μάχες, ήρθαν στην επιφάνεια και αναδείχθηκαν μεγάλοι συνθέτες της νεοελληνικής μουσικής, ιδιαίτερα της Επτανησιακής, όπως ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος, ο Παύλος Καρρέρ, ο Σπύρος Σαμάρας και τόσοι άλλοι, άγνωστα και αξιολογότατα έργα τους, καθώς και άγνωστοι αλλά ικανοί ερμηνευτές της έντεχνης μουσικής.
Το έργο του Γιώργου Λεωτσάκου έδωσε γερές βάσεις στους ερευνητές και τους ερμηνευτές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, οι οποίοι προωθούμε το μουσικό πλούτο της χώρας μας και, ακόμη πιο πολύ, των Επτανήσων, μέσα από το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής, συλλογικές εκδόσεις, ηχογραφήσεις και άλλες οργανωμένες μορφές ερευνητικής και καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Σε δύσκολες εποχές της πορείας του τμήματός μας, υπήρξε συναγωνιστής και ένθερμος υποστηρικτής μας. Στα πλαίσια, άλλωστε, αυτής της πολύχρονης και ουσιαστικής σχέσης, δεχθήκαμε τη γενναιόδωρη μεταθανάτια δωρεά (α) του Μουσικού Αρχείου Γιώργου Λεωτσάκου και (β) της Βιβλιοθήκης Γιώργου Λεωτσάκου που θα φιλοξενούνται εφεξής στη Βιβλιοθήκη του Τμήματός μας.
Για τον Γιώργο Λεωτσάκο, έτσι όπως τον γνωρίζω σαν άνθρωπο, προσφιλέστατο φίλο, εξαιρετικά καλλιεργημένο και πολύγλωσσο, συγγραφέα και συνθέτη, η μουσική δεν έχει όρια. Αυτό το μεγάλο πιστεύω, αυτός ο μοναχικός διάλογος με τη μουσική ενός σπουδαίου ερευνητή, αποτυπώνεται πολύ καλύτερα στο συνθετικό έργο του, το «Προσωπικό Μουσικό Ημερολόγιο» όπως το αποκαλεί ο ίδιος. Από τις πρώτες του συνθέσεις που έγραψε στα 21 του χρόνια μέχρι πρόσφατα, θα περάσει πολλές έντονες στιγμές με την αιώνια αυτή Μούσα, στιγμές έντονα προσωπικές αλλά και στοχαστικές από τις οποίες προκύπτουν μικρά μουσικά αριστουργήματα, όπως η Μικρή Ιπποτική Σουϊτα (1957), ένα τρίπτυχο για πιάνο και τσέμπαλο, τα 4 σκίτσα για τον ‘Μεγάλο Μώλν’ (1958), στα οποία μάλιστα προσθέτει το 2003 ένα Πρελούδιο και ένα Ποστλούδιο, τα εικοσιτέσσερα Haiku (1961) στην ιαπωνική γλώσσα, το Khmer (1964-66), εμπνευσμένο από ένα ταξίδι του στη Καμπότζη, το έργο In Memoriam, για σόλο βιολοντσέλο, τα Dulci(a)mer (1991-93), ο Μελαγχολικός Μελόρρυθμος (1994) για σόλο zimbel, Η Μπαλάντα των λυγμών (2015) για σόλο βιολί, και άλλα. Μερικά από αυτά έχουν εκδοθεί από διεθνείς εκδοτικούς οίκους (Serenade, Εικοσιτέσσερα Haiku, Khmer), ενώ τα επτά από τα εικοσιτέσσερα Haiku, τιμήθηκαν στο μουσικό διαγωνισμό του Μάνου Χατζιδάκι το 1962.
Θα μας λείψεις, φίλε Γιώργο! Θα μας λείψει το θάρρος σου, η μεγάλη καρδιά που άνοιγες διάπλατα σε όσους αγαπούσες, οι γλαφυρές και απίστευτα λεπτομερείς αφηγήσεις στιγμιότυπων της νεοελληνικής ιστορίας της μουσικής (και όχι μόνο) που και εσύ αποτελούσες μέρος τους, οι πολλές και πολύτιμες γνώσεις σου, η δυναμική παρουσία σου που άφησε σε όλους εμάς που συναναστραφήκαμε μαζί σου έντονα σημάδια. Όσοι σε ζήσαμε από κοντά σε αγαπήσαμε και γι αυτό σε αποχαιρετούμε με απέραντη θλίψη αναγνωρίζοντας το βάθος της απώλειας στο χώρο των γραμμάτων και των τεχνών και, πάνω από όλα, στις καρδιές μας.
Καλό ταξίδι στο φως!
Αναστασία Σιώψη, Καθηγήτρια,
Πρόεδρος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών
Σχολής Μουσικής και Οπτικοακουστικών Τεχνών,
Ιονίου Πανεπιστημίου
13 Αυγούστου 2024
Αφίσα αιμοδοσίας
